Covid - 19-ға қарсы медицина қызметкерлерінің және иммундық плазма донорларындағы антиденелердің белсенділігі
К.Ж. Калиев, Л.К. Кенжеалиева
Денсаулық сақтау басқармасы Батыс Қазақстан облысының әкімдігі "Облыстық қан орталығы"ШЖҚ МКК, Орал қаласы
Кіріспе
Covid - 19 анти иммундық плазма донорлары мен медицина қызметкерлерінің антиденелерінің белсенділігін анықтау жөніндегі жұмысты талдау Орал қаласының қалалық емханаларынан алынған COVID-19 реконвалесценттерін зертханалық зерттеу нәтижелері туралы деректерге негізделген. Батыс Қазақстан облысында иммундық плазманың әлеуетті донорларын іздеу және іріктеу жұмысы 2020 жылдың мамыр айынан басталды (БҚО-да КВИ-дің бірінші жағдайы ресми түрде 2020 жылдың сәуір айында тіркелген). Үгіт-насихат жұмыстары аймақтағы қатаң карантиндік шаралар жағдайында қашықтықтан жүргізілді.
Зерттеу мақсаты
Covid-19 ауруының мерзімі мен донор – реконвалесценттер мен Облыстық қан орталығының медицина қызметкерлері арасында антиденелер деңгейінің өзгеруі арасында байланыс орнату.
Зерттеу материалдары мен әдістері
97 реконвалесцентінің ішінен анти COVID - 19 иммундық плазма донорлығына қатысуға 49 қызметкер келісім берді, бірақ қолда бар қарсы көрсеткіштерді ескере отырып, донацияға барлығы бірдей жіберілген жоқ.
Облыстық қан орталығының мамандары иммундық плазма донорларын іріктеу және оларды тексеру алгоритмін әзірледі. Тұрақты донорларды тартуға баса назар аударылды, бұл ең алдымен иммундық плазма донорлығына келісім алуды жеңілдетті және қарсы көрсетілімдері бар адамдарды донорлықтан, сондай-ақ аурудың дәрежесі (орташа немесе ауыр) туралы деректердің болуын болдырмады. Сондай-ақ, covid-19 реконвалесцентіне сауалнама жүргізу әдісі қолданылды, яғни қабылдау кезінде терапевт ықтимал донорлармен сауалнама жүргізді. COVID - 19 антиденелерінің болуына қан анализі ИХЛА әдісімен жүргізілді.
2020 жылы анти COVID - 19 иммундық плазмасын донациялауға - 29 донор (22 әйел және 7 ер адам) қатысты, бұл ретте қан тобы бойынша градация:
1)" O "бірінші оң резус – 13 және" O " бірінші теріс резус-1;
2) " а " екінші оң резус -10;
3) " в " үшінші оң резус-7;
4)" АВ " төртінші резус оң – 3 донор.
Донация саны-34 және тиісінше 100 мөлшерде плазманы құрады, оның ішінде: - "O" бірінші оң резус-39 доза; - "O" бірінші Rh теріс-3; - "А" екінші оң резус -30; - "В" үшінші оң резус-19; - "АВ" төртінші оң резус-9.
Иммундық плазманы әр тапсырар алдында әлеуетті донорлар коронавирусқа антиденелер сынағынан өтті.
Нәтижесінде 29 донордың 13 – і плазманы 4 немесе 5 ай донациялау аралығымен қайта тапсырды; 1 донор-21 күннен кейін және бірінші зертханалық зерттеуден кейін 5 айдан кейін 3 рет тексерілді.
Тұрақты "иммундық" донорлардың донорлыққа қатысуы қажетті мөлшерде иммундық плазманың қажетті топтарын дайындауға және донорлардың қанындағы антиденелер деңгейінің өзгеруін зерттеуге, яғни адам ағзасында қанша антидене бар екенін білуге мүмкіндік береді.
"Иммундық" донорлардан плазманы дайындау плазмаферез аппараттық әдісімен жүргізілді. Иммундық плазманы донациялау кезінде және одан кейін донорлардың хал-жағдайы жақсы болып қалды.
Зерттеу нәтижелері
Біз covid - 19 антиденелерінің деңгейін анықтайтын зертханалық тестілеу нәтижелерін талдадық және келесі нәтижелер алынды:
1-кесте. Әлеуетті донорлардың қанында сovid - 19 антиденелерінің деңгейін анықтау нәтижелері
|
Терсерілген күні |
Әлеуетті донорлар саны
|
Антидене мазмұны |
|||||||
|
0 - 0,5 |
0,5 - 1,5 |
1,6-2,5 |
2,6-3,5 |
3,6- 4,5 |
4,6-5,5 |
5,6- 6,5 |
6,6 астам |
||
|
11.06.20ж- 30.07.20ж |
49 |
3 |
5 |
4 |
8 |
12 |
7 |
4 |
6 |
|
10.11.20ж-12.11.20ж |
13 |
1 |
4 |
- |
4 |
2 |
- |
- |
2 |
11.06.20 г-30.07.20 г кезеңінде тексерілген әлеуетті донорлардың қанындағы антиденелердің құрамы 49 тексерілгендердің ішінен өзгереді. позитивтілік коэффициенті бойынша антиденелер 0 – ден 0,5 – ке дейінгі ең төменгі мәнді құрады-3 донорда, 6,6-дан жоғары деңгей-6 донорда байқалды.
49 донордың 13 – і 10.11.20 ж. – 12.11.20 ж. аралығындағы аралықпен қайта тексерілді, бұл ретте позитивтілік коэффициенті бойынша антиденелердің деңгейі 1 донордың 0-ден 0,5-ке дейінгі, 2 донордың 6,6-дан астам шегіндегі ең төменгі мәнді құрады.
Covid - 19 ауырып жазылған адамдардың ағзасында антиденелердің болу уақытын зерттеу бойынша ұқсас жұмыс Облыстық қан орталығының (бұдан әрі – ОҚО) қызметкерлері арасында да жүргізілді, барлығы 52 адам (7 ер адам және 45 әйел адам) тексерілді. Антиденелердің жоғары деңгейі 26 медицина қызметкерінде анықталған.
2-кесте. ОҚО-ның Медицина қызметкерлерінің қанында covid - 19 антиденелерінің деңгейін анықтау нәтижелері
|
Тексерілу күні |
Тексерілген қызметкер саны
|
Антидене мазмұны
|
|||||||
|
0 - 0,5 |
0,5 -1,5 |
1,6- 2,5
|
2,6- 3,5 |
3,6- 4,5 |
4,6-5,5 |
5,6- 6,5 |
Более 6,6 |
||
|
1-рет 29.07.20ж |
18 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
6 |
6 |
|
2-рет 10.11.20ж |
25 |
5 |
5 |
2 |
8 |
2 |
1 |
- |
2 |
|
3-рет 08.12.20ж |
52 |
19 |
16 |
5 |
5 |
4 |
1 |
1 |
1 |
29.07.20 ж. тексерілген ОҚО медицина қызметкерлерінің қанындағы антиденелердің құрамы түрленеді, осылайша тексерілген 18 қызметкерде позитивтілік коэффициенті бойынша антиденелердің деңгейі 1 медицина қызметкерінің 0 – ден 0,5-ке дейінгі, 6,6-6-дан астам шегінде ең төменгі мәндерді құрады.
18 медицина қызметкерінің 13-і қайта тексерілді, тексеру күні 10.11.20 ж, бұл ретте позитивтілік коэффициенті бойынша антиденелердің деңгейі ең төменгі мән бойынша 3 медицина қызметкерінің 0 – ден 0,5 – ке дейінгі шектерін құрады, 6,6-2-ден астам.
Үшінші тексеру 08.12.20 г жүргізілді, қайта тексерілген 13 адамның барлығында, антиденелер деңгейінің 55% - дан 70% - ға дейін төмендеуі байқалды, бұл ретте 5 медицина қызметкерінде ол 50% - ға төмендеді, 3 медицина қызметкерінде 50% - дан төмен, 5-нде 40% - ға дейін төмендеу байқалды.
Қорытынды
Реконвалесцент-донорлар мен Облыстық қан орталығының медицина қызметкерлері арасында covid - 19 антиденелерінің деңгейін зертханалық зерттеу нәтижелері өткен коронавирустық инфекцияның ескіру мерзімі мен қандағы антиденелер деңгейі арасындағы тікелей байланысты көрсетті, бұл ретте 3-4 айдан кейін қандағы антиденелер деңгейі шамамен 40-50% - ға төмендейді және 6 айдан кейін толығымен жойылуы мүмкін.
"Алдын ала міндетті медициналық қарап-тексеруден өту" мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті
Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандарттарын бекіту туралы
ҚР-да МӘМС енгізу жөніндегі өзекті сұрақ-жауаптар
Фактілер
Қазір әлемде АИТВ жұқтырған 40 миллионнан астам адам бар: соның ішінде 25 жасқа дейінгі жастар – 70 пайыз, ал 15 жастағы балалар саны – 3 миллион.
13,15,17 жаста тажал ауру қауіп төндіруі мүмкін дегенге сену қиын.Ауыратын және о дүниелік болатын тек егде адамдар секілді көрінеді. Бірақ, ЖИТС мәселесі ол бір бөлек.ЖИТС – бұл аса қауіпті ауру, бүгінгі күні бар әлемдегі сенің замандастарың бұл тажалмен бетпе-бет келуге мәжбүр болып отыр.Сондықтан, оны жұқтырудың алдын алу жолдарын білу өте маңызды.Қажетті білімді алу арқылы сен өзіңді бүгін және болашақта маңызды көптеген мәселелерден қорғай аласың.
ЖИТС және АИТВ
ЖИТС – жұқтырылған иммун тапшылығының синдромы.Синдром – айқындалған ауру белгілерінің жиынтығы.
ЖИТС - АИТВ жұқпасымен зақымданған адамдарда дамиды және аурудың соңғы сатысы болып саналады.
АИТВ – адамның иммунтапшылығы вирусы, ол адам ағзасының жасушаларын, бірінші кезекте иммундық жүйесін зақымдайды.
АИТВ жұқпасын жұқтырған адамдар «АИТВ жұқтырғандар» деп аталады. АИТВ-мен зақымдану сәтінен бастап, ЖИТС-тың дамуына дейін 5 – 15 жыл уақыт өтуі мүмкін. АИТВ жұқпасы ЖИТС сатысына жеткенге дейін оны жұқтырған адам өзін дені сау, жақсы сезінеді, тіпті жұқпамен зақымданғанына күмәнданбауы да мүмкін. Тек дәрігер ғана арнайы қан талдамасының көмегімен адамның АИТВ жұқпасымен зақымданғандығын анықтай алады.
Ауру Т вирусының сау жасушаға түсіп, оның тектік құрылымына енуімен басталады.Бұл вирус енген адам кез келген жұқпамен күрес қабілетін жояды. Жұқпаны 50 минут ішінде қан тамырлар жүйесін +56 градусқа дейін қыздыру арқылы өлтіруге болады.Бірақ, бұл емдеу шарасына еш адам шыдай алмайтындықтан, ауруды емдеу мүмкін емес деуге болады.
АИТВ-ны жұқтыру жолдары
АИТВ жұқпасы :
Сау адамның зақымданған шырышты қабатына және қанға:
лас шприц, ине, тағы басқа құралдар;
құлақ тесу, персинг, татуировка жасау;
төбелес, бауырласу рәсімі кезінде;
лас ұстараның жүзі, маникюр құралдары;
бөгде адам тіс шөткесі;
қан құю кезінде;
сау адамның кішкентай жарақаты бар шырышты тері қабатына АИТВ жұқтырған адамның кез келген биологиялық сұйықтығы тиюі арқылы ;
Сақтандырылмаған жыныстық байланыс кезінде;
Жүктілік кезінде АИТВ жұқтырған әйелден сәбиіне, босану кезінде және сәбиді тамақтандыру кезінде жұғады.
ЖИТС-тен қалыпты жыныстық өмір сүретін, қарапайым гигиена ережелерін сақтайтын, спирттік ішімдіктер мен есірткіні қолданбайтын адам сақтана алады.
Қауіпті ауру белгілері
1 айдан астам себебі анықталмаған дене қызуы (38 градус)
әлсіздік
бас ауруы
қатты шаршау
созылмалы диарея(1-2 айдан астам)
түнгі тершеңдік
қан аздық
10 пайыз, одан астам түсініксіз дене салмағын жоғалту
пневмония
созылмалы, қайталама өкпе қабынуы
бронхиалды және өкпе кандидозы
1 айдан астам тұрақты жөтел
1 айдан аса уақытта лимфоузельдердің 2 не одан да көп топтарға ұлғаюы
дені сау адамдағы ерте кем ақылдылық
бас ми лимфомасы(үдемелі көпошақты лейкоэнцефалопатия, криптококкты менингит, жедел энцефалит)
ми қабықшасының ошақты зақымдануы
ми және жүрек тамырларының зақымдануы
және тағы да басқа қатты аурулар.
Аурудың өтуі
Бұл ауру барлық адамда осылай өтеді деп нақты айту мүмкін емес, бірақ бақылауда болған аурулардың көпшілігінде осылайша болды.
Бұл аурудың инкубациялық кезеңі бірнеше айдан бірнеше жылға созылуы мүмкін.
Шамамен 2-3 аптадан кейін жұқпаны жұқтырғандардың 76 пайызында 2-10 күнге созылатын аурулар байқалады (дене қызуы, баспа, лимфа тамырларының ұлғаюы, бауыр, көкбауыр).
4- апта соңында АИТВ-ға қарсы денелер табылуы мүмкін.
Соңғы кезең.
ЖИТС орташа алғанда зақымданғаннан кейін 8 жылдан соң дами бастайды.Иммундық жүйесі әлсіреген ағза түрлі ауру тудыратын бактерия, зең, жұқпалардан сақтана алмайды.
ЖИТС-пен ауыратын адамның өмір сүру ұзақтығы шамамен 12 жылға созылуы мүмкін.
